Dag Gerrie,

Wat een mooie vraag: ‘Is mijn leven gelukt?’. Het is een vraag die mensen in verschillende fasen van hun leven kunnen stellen, en die dan ook geregeld in mijn spreekkamer voorbij komt. Ook ik stel mij als bijna 75-jarige die vraag.

Heel goed dat je zelf al de vervolgvraag stelt: ‘Wat is lukken?’  Dat is precies de manier waarop we als praktische filosofen zo’n vraag te lijf gaan. Om te begrijpen wat ‘lukken’ is, kan het verhelderend zijn om te onderzoeken wat ‘niet lukken’ is. Je kunt je ook afvragen of het van betekenis is dat in ‘gelukt’ het woord ‘geluk’ verstopt zit.

Verdere vragen kunnen zijn:

‘Wat is een gelukt leven, en wat is een mislukt leven?’

‘Hoe (wanneer, waardoor) kan een leven mislukken?’

Of zelfs: ‘Kan een leven mislukken?’ ‘Is een leven iets dat kan mislukken?’

Het kan zijn dat, wanneer je het begrip ‘lukken’ hebt onderzocht, van alle kanten hebt bekeken, en je hebt afgevraagd waar lukken ophoudt en mislukken begint, je het punt bereikt dat je geen antwoord hebt op je vraag. Dat ‘niet weten’ is wat Socrates wijsheid noemde: je weet preciezer dan voorheen wat je niet weet en kunt met die wijsheid je onderzoek voortzetten.
Dat is het moment dat je een nieuwe vraag kunt stellen, waarna een nieuw begrip zich aandient dat het oude begrip ‘lukken’ vervangt. Welk begrip dat is, hoor ik graag van je, als je zover bent.

Het kan lijken of je met al dat denkonderzoek geen steek verder komt, maar dat is schijn. In werkelijkheid wordt je inzicht over je oorspronkelijke vraag ‘Is mijn leven gelukt?’ met elke denkstap groter.

Veel geluk en plezier bij je denkproces.

Dick